Uraz akustyczny i jego leczenie

Uraz akustyczny to uszkodzenie słuchu spowodowane hałasem. Jest jedną z najczęstszych – i występujących powszechniej, niż można by podejrzewać – przyczyn częściowej lub całkowitej utraty słuchu.

Wyróżnia się dwa rodzaje urazu akustycznego: ostry oraz przewlekły. Ten pierwszy powstaje na skutek działania bardzo głośnego (powyżej 130 dB) hałasu w niewielkiej odległości od ucha. Dźwięki, które mogą spowodować ostry uraz akustyczny, to między innymi wystrzał z broni palnej, bardzo bliskie uderzenie pioruna lub start samolotu odrzutowego. Jak widać, nie są to dźwięki, na które większość z nas narażona byłaby na co dzień: dlatego dla większości osób znacznie większym zagrożeniem jest przewlekły uraz akustyczny. Dokonuje się on stopniowo i powstaje na skutek przedłużającego się wystawienia ucha na zbyt głośne (85 dB i więcej) dźwięki, takie jak zbyt głośna muzyka (zwłaszcza słuchana przez słuchawki) czy hałas maszyn fabrycznych.

Jak powstaje uraz akustyczny?

Błona bębenkowa ochrania ucho środkowe i wewnętrzne. Przekazuje także drobne wibracje do mózgu. Uraz akustyczny może uszkodzić sposób, w jaki te wibracje są przekazywane: dźwięk „wpadający” do ucha wewnętrznego powoduje gwałtowny skok ciśnienia, co z kolei prowadzi do całkowitej lub częściowej utraty słuchu.

Objawy urazu akustycznego

Ostry uraz akustyczny daje natychmiastowe objawy, takie jak ból, szum uszny, osłabienie słuchu lub nawet jego utrata, a czasem również krwawienie z ucha, zwłaszcza jeśli doszło do pęknięcia błony bębenkowej. Objawy przewlekłego urazu są podobne, choć prawie nigdy nie występuje krwawienie, a upośledzenie słyszenia może dokonywać się stopniowo i zazwyczaj zaczyna się od utraty zdolności słyszenia dźwięków o wysokiej częstotliwości.

Rozpoznawanie i leczenie urazu akustycznego

W Polsce uraz akustyczny jest najczęściej rozpoznawaną chorobą zawodową. Jeżeli wystąpił ostry uraz akustyczny, należy natychmiast zgłosić się do szpitala: wczesne rozpoczęcie leczenia jest tutaj kluczowe. Leczenie urazu akustycznego polega na podaniu leków sterydowych (zwykle doustnie), a czasem także dekstranu małocząsteczkowego. Jeśli doszło do pęknięcia błony bębenkowej, konieczna może być tympanoplastyka, czyli zabiegowe jej odtworzenie. Jeśli podejrzewasz u siebie wystąpienie przewlekłego urazu, zgłoś się do lekarza: powinien na drodze wywiadu i badań audiometrycznych zdiagnozować stopień uszkodzenia, dzięki czemu możliwe będzie podjęte odpowiedniej terapii. Zwykle polega ona na założeniu aparatu słuchowego. W przypadku lżejszych urazów z czasem może dojść do niemal całkowitego powrotu do pierwotnego poziomu słyszenia, ale trzeba pamiętać o tym, że uraz akustyczny to zawsze nieodwracalne uszkodzenie: po nim słuch nigdy już nie będzie „idealny”. Dlatego zdecydowanie warto dbać o to, by do urazu nigdy nie doszło!

Profilaktyka urazu akustycznego

Najprościej rzecz ujmując, urazowi akustycznemu można zapobiec, unikając hałasów. Osoby, które z różnych względów muszą przebywać nieopodal źródeł potencjalnie szkodliwego hałasu (pracownicy strzelnic i lotnisk, osoby obsługujące hałaśliwe maszyny, muzycy), powinny nosić specjalne ochronniki słuchu i dbać o zapewnienie sobie możliwie jak najdłuższych okresów „detoksu dźwiękowego”, czyli przebywania w ciszy lub tylko wśród bardzo delikatnych dźwięków.